شما که میخواهید رئیس جمهور شوید Reis Jomhoor By Maryam Zare

تریبون آزاد رهائی زن

شما که میخواهید رئیس جمهور شوید

مریم زارع

2013.05.12

در نظام هاي سياسي مبتني بر آراي مردم، نامزدها در طي فعاليت هاي انتخاباتي خود وعده هايي را به مردم مي دهند. اين وعده ها با وضعيت سياسي، اقتصادي و اجتماعي كشور در سطح ملي يا بين المللي ارتباط مستقيم دارد اما همه مي دانند كه تمامي اين وعده ها، طي يك دوره رياست جمهوري عملي نيست اما اين وعده ها در جلب حمايت مردم و جذب آرا موثر واقع مي شوند. در نظام هايي كه حاكميت مردم و انتخابات آزاد، عادلانه و منصفانه نهادينه شده است، اگرچه اين وعده هاي انتخاباتي تماما عملي نمي شوند اما رئيس جمهوري كه انتخاب مي شود، در طول دوره رياست خود لاجرم به برخي از اين وعده ها عمل مي كند. از آنجا كه انتخابات در نظام هاي مردم سالار حزبي صورت مي گيرد و احزاب نامزدهاي رياست جمهوري (و يا ساير نهادها) را معرفي مي كنند، عمل به وعده ها نه فقط براي شخص رئيس جمهوري بلكه براي حزبي كه به آن وابسته مي باشد، ضروري است. در نظام هاي مردم سالار، نگرش مردم و مسوولان مطلق بيني و مطلق خواهي نيست. ارزيابي عملكردها براساس قبول نسبيت امور است و در داوري عملكرد و مسوولان منتخب مردم، نگاه نسبي گرايانه حاكم است بنابراين درست است كه رئيس جمهوري منتخب مردم نمي تواند به تمام وعده هايي كه در دوران مبارزات انتخاباتي به مردم داده است عمل كند، اما به برخي از وعده هاي خود عمل مي كند. همين امر، باعث رشد و توسعه تدريجي جامعه و كشور در درازمدت مي شود. طرح شعارها و وعده هاي انتخاباتي در فصل مبارزات انتخاباتي توسط نامزدها، بر فضاي سياسي جامعه اثرگذار است و بر فرآيند تحولات و تغييرات به سمت و سوي آنچه مردم خواستار آن هستند و ضروري مي باشد و از زبان نامزدها عنوان مي شود اثر مي گذارد، اين فضاسازي سياسي و جهت دادن به تغييرات و تحولات راه را براي انجام وعده هاي رئيس جمهوري منتخب هموار مي سازد. به عبارت ديگر وعده هاي انتخاباتي نامزدها را بايد در دو بعد يا دو محور مورد توجه و ارزيابي قرار داد، بعد اول تاثيرات فوري اين وعده ها بر جو سياسي كشور در راستاي تغييرات ضروري است. اين وعده نسيه نيست بلكه پرداخت نقدي به تغييرات است اما بعد دوم وعده هاي نسيه است كه نامزدها انجام آنها را به مردم وعده داده اند و انجام آنها به توانمندي رئيس جمهور منتخب در جذب همكاري نيروهاي كاردان و مناسبات دروني قدرت بستگي دارد ولي در هر حال رئيس جمهوري ممكن است موفق شود به برخي از اين وعده ها عمل كند.     2 – در یازدهمین انتخابات رياست جمهوري ايران هر يك از نامزدها به تناسب امكانات، قدرت، سابقه و تجربه، باورهاي سياسي و عقيدتي خود شعارها و وعده هايي را مطرح ساخته و مي سازند. مشكلات اقتصادي، گراني، تورم، فاصله وحشتناك ميان ميانگين درآمدها با هزينه ها، براي اكثريت بزرگي از مردم كشورمان يا به عبارتي تنگي معيشت، آنچنان است كه اين نوع وعده ها از جذابيت خاصي براي جلب آراي مردم برخوردار باشند. ارائه برنامه هاي كلان براي حل وضعيت به شدت بحراني اقتصادي ضروري و كاملامطلوب است. در اين مورد هيچ بحثي نيست. مشكلات اقتصادي ايران بسيار پيچيده است. اگرچه ممكن است بخشي از تشديد بحران كنوني ناشي از بحران اقتصادي جهاني باشد، اما بحران اقتصاد ايران عمدتا درون زا و پيامد سياست هاي اقتصادي نابخردانه تصميم گيرندگان و مجريان است. در سطح مديريت كلان، سياستمداران ممكن است بتوانند با مقولات سياسي »بازي« كنند. مثلاادعا كنند كه ايران آزادترين كشور جهان است، در ايران زنداني سياسي يا عقيدتي وجود ندارد و... اين ادعاها اگرچه نادرست هستند و موجب وهن اعتبار نظام در سطح ملي و جهاني است، اما موجب تشديد بحران سياسي نمي شود اما با مقولات اقتصادي نمي توان »بازي« كرد. اقتصاد مقررات و قانونمندي هاي خاص خود را دارد كه مستقل از اراده بازيگران سياسي، عمل مي كند. به عنوان مثال وقتي رئيس جمهوري در سخنان خود به طور رسمي بورس را نوعي »قمار« كه حرام است، تلقي مي كند، بلافاصله بورس دچار افت شديد و ايست قلبي مي شود و تا مرز تعطيلي پيش مي رود. بازي با اقتصاد مقررات خاص خود را دارد كه آن نيز تابع قانونمندي است. اگر بپذيريم كه اقتصاد علم است و هنر، نمي توان و نبايد انتظار داشت. كه نامزدهاي رياست جمهوري كارشناس علوم اقتصادي هم باشند. نامزدها ضمن توجه به اين امر، به جاي اظهارنظرهاي نابخردانه مي توانند و ضروري است از توان مندي ها و موقعيت سياسي خود استفاده كنند و از اقتصاددانان ايران كه در ميان آنها كارشناسان برجسته شناخته شده اي در سطح ملي و جهاني وجود دارند، دعوت كنند تا با كمك آنها برنامه هاي اقتصادي براي برون رفت از بحران روبه رشد كنوني را تنظيم نمايند. اما واكنش برخي از نامزدها به مشكلات پيچيده معيشتي مردم، سطحي و ذهني گرايانه و در حد وعده پرداخت هاي نقدي و گذاردن پول نفت بر سر سفره مردم است، شعارهاي برخي از نامزدها كاسبكارانه و در نازل ترين سطح است، اين نوع وعده ها به جز براي نامزدي كه در راس كار است همه نسيه است و انجام آنها مشروط به كسب آراي مردم و پيروزي در انتخابات است، محتواي اين نوع پرداخت ها و وعده ها به گونه اي خريد آراي مردم است در رژيم گذشته، طي ساليان دراز، نامزدهاي انتخابات مجلس شوراي ملي با انواع ريخت و پاش ها ي مادي و مالي، ميهماني ها حتي پرداخت پول نقد، در شهرهاي كوچك و روستاها آراي مردم را در واقع مي خريدند. اما كساني كه تصور مي كنند با استفاده از امكانات فراوان مالي و با توزيع آنها قادر به جذب و جلب آراي مردم هستند، اشتباه مي كنند. ممكن است با اين شيوه بتوانند آراي بخشي از مردم را جذب كنند، اما در شرايط رقابت آزاد و منصفانه، حمايت اكثريت مردم را نخواهند داشت. آنها از يك نكته بسيار جدي و اساسي در رفتارهاي سياسي- اجتماعي مردم ما غافل هستند. مردم ما، به دليل ساليان دراز استبداد و خفقان به »تقيه« عادت كرده اند و با هنرمندي مي توانند حرف دل خود را پنهان كنند و اگر ابزاري در دسترس آنها قرار بگيرد كه اهميت آنها را حفظ كند، حرف دل خود را در يك برگ مي نويسند و به طور مخفي در صندوق راي مي ريزند و همه را شگفت زده مي كنند. بسياري در تحليل گران و ناظران به اين نكته توجه كرده اند كه ايراني ها عادت دارند جهان را شگفت زده كنند. اين رفتار شگفتي آور، انعكاس تقيه و احساس امنيت است. انتخابات يكي از ابزارهايي است كه امكان ابراز عقيده را در فضاي امن به مردم مي دهد. در انتخابات متعدد، به خصوص رياست جمهوري در ايران ما شاهد اينگونه رفتار مردم بوده ايم. در انتخابات دور اول رياست جمهوري آقاي هاشمي، آقاي احمد توكلي حدود 4 ميليون راي مي آورد. در كردستان آراي احمد توكلي خيلي بيشتر از آراي هاشمي رفسنجاني بود، يك ناظر خارجي بي اطلاع از اوضاع ايران در برخورد با آمار انتخاباتي جمع بندي مي كند كه محبوبيت احمد توكلي در كردستان بيش از هاشمي رفسنجاني است اما اين داوري نادرستي است. مردم كردستان هاشمي رفسنجاني را مي شناختند و به هر دليلي يا علتي حاضر نبودند به او راي بدهند، امكانات در دسترس به آنها اين فرصت را داد كه به كسي كه مي دانستند »هاشمي« نيست راي بدهند، بدون آنكه مورد آزار و اذيت قرار بگيرند. بنابراين آنها كه فكر مي كنند با دادن انواع و اقسام امتيازهاي مالي حتي توزيع پول نقد، سيب زميني و... مي توانند آراي اكثريت مردم را جذب كنند، در اشتباه هستند. مردم هداياي دريافت شده را مي گيرند اما راي خود را به نام كسي در صندوق مي اندازند كه به او اعتقاد داشته باشند و شرط اين امر آن است كه اولا، اعتراض به بازداشت هاي خودسرانه فعالان جنبش دانشجويي و فعالان سياسي اعتراض، تخريب حسينيه هاي دراويش گنابادي، اعتراض به بستن كانون مدافعان حقوق بشر، اعتراض به اعدام متهمين زير سن قانوني، اعتراض به بازداشت فعالان حقوق زنان، اعتراض به بازداشت معلمان و كارگراني كه از تنگي معيشت به ستوه آمده اند و نظاير اينها. نامزدهاي اصلاح طلب مي توانند در بسياري از موارد، مشتركا اقدام كنند، نظير اقدام مشترك در نامزد اصلي اصلاح طلبان، در تشكيل كميته صيانت از آراي مردم، اعتراض مشترك به نقض اصول مصرح در قانون اساسي، اعتراض مشترك به صدا وسيما، به شوراي نگهبان، به وزارت كشور. اگر هدف اصلي پيشبرد جنبش اصلاح طلبي و اصلاح ساختار حقيقي (رفتار حاكمان) است و انتخاب شدن فرع بر آن است به نظر مي رسد نامزدها مي توانند در اين محورها و موضوعات همكاري و همگرايي مشترك داشته باشند. اگر چنين كنند، احزاب و گروه هاي سياسي، صرفنظر از اولويت هاي انتخاباتي، از اقدامات مشترك اين نامزدها حمايت جدي خواهند كرد و راه براي توافق بر سر يك نامزد واحد هموار مي گردد.
    سخن آخر آنكه: نامزدهاي رياست جمهوري وعده هاي معنوي خود را به مردم نقدا بپردازند. وعده هاي نسيه در حمايت از آزادي و... كارساز نيست. اصلاح طلبان نامزد واحدي داشته باشند تا آراي مردم پراكنده نشود ثانيا از آراي مردم صيانت شود تا مورد تغيير تعديل قرار نگيرد. اما وعده هاي نامزدهاي اصلاح طلبان نمي تواند تنها در موضوعات اقتصادي باشد. سرشت جنبش اصلاح طلبي، علي الاصول حل بحران سياسي است. بحران سياسي پيامد نقض اصول مصرح در قانون اساسي، به عنوان يك ميثاق ملي است. در اين سطح كلي گويي و دادن وعده هاي خوب و دل نشين ولي نسيه كارساز نيست. در سطح سياسي موضعگيري هاي نقد به جاي وعده هاي نسيه در شفاف كردن فضاي سياسي و جهت دادن به تغييرات و تحولات ضروري است. نامزدهاي اصلاح طلب در واقع به ضرورت تغيير و تحول در ساختارهاي حقيقي اعتقاد دارند و داوطلب رياست جمهوري شده اند تا اين تغييرات را عملي سازند و آنها را پيش ببرند. در اين صورت نبايد منتظر بمانند كه انتخاب بشوند و بعد ببينند كه آيا قادر به انجام وعده ها هستند يا خير و بعد بگويند نگذاشتند! از هم اكنون دست به كار شوند و در مواردي كه به آنها اشاره مي شود، به طور شخصي، كاملاصريح و بي پرده اظهار نظر و اعلام موضع نمايند. اين اظهارنظر و تاثيري كه بر فضاي سياسي ايران مي گذارد همان پرداخت نقدي وعده هاي معنوي به مردم است، مواردي مثل نقض روزمره و آشكار اصول مصرح در قانون اساسي ايران در باب حقوق و آزادي هاي اساسي ملت

گوتنبرگ